Prof. dr hab. Władysław Rusiński, kierownik katedry Historii Gospodarczej w latach 1954-1962 urodził się 24 marca 1911 r. w Nowej Wsi koło Żnina w wielodzietnej rodzinie robotniczej. Ze względu na warunki materialne w wieku 17 lat rozpoczął pracę zawodową początkowo w Pakości, a od 1932 r. w Poznaniu, przygotowując się jednocześnie eksternistycznie do matury. Zdany w 1933 r. egzamin dojrzałości pozwolił mu podjąć studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego. W ciągu dwóch lat studiów przygotował pracę magisterską pt.: „Uwarstwienie ludności wiejskiej w królewszczyznach Prus Królewskich w drugiej połowie XVII wieku”, pod kierunkiem prof. Jana Rutkowskiego, która została opublikowana na łamach „Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych”. Po zakończeniu studiów w 1937 r. rozpoczął pracę w charakterze asystenta-wolontariusza w Katedrze Historii Gospodarczej Uniwersytetu Poznańskiego. Stopień doktora uzyskał w 1939 r. na podstawie rozprawy pt.: „Osady tzw. Olędrów w dawnym województwie poznańskim” przygotowanej pod opieką prof. Jana Rutkowskiego. Praca została opublikowana w 1947 r. Podczas okupacji pracował na wsi, później jako robotnik budowlany i w fabryce czapek; końca wojny doczekał jako administrator w lecznicy chorych na płuca.
Po wojnie wrócił na Uniwersytet Poznański zostając asystentem w Katedrze II Prawa Polskiego. Przez cały czas pracował jednak pod opieką naukową prof. Rutkowskiego. W 1952 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1958 r. tytuł profesora zwyczajnego. Od 1947 r. pracował na drugim etacie w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu (przemianowanej w 1974 r. na Akademię Ekonomiczną w Poznaniu), do której ze względu na wprowadzony wtedy wymóg jednoetatowości ostatecznie przeszedł w 1962 r. Z uczelnią tą związany był do 1981 r., w którym to przeszedł na emeryturę.
Główny obszar badań prof. Władyslawa Rusińskiego stanowiły zagadnienia dotyczące polskiego feudalizmu, struktury agrarnej Polski i Europy. Z kolei stosunki gospodarczo-społeczne w okresie okupacji były treścią jego rozprawy habilitacyjnej. W swoich publikacjach opowiadał się za ideą spółdzielczości. Ostatnie lata pracy naukowej poświęcił w większym stopniu badaniom regionalnym, w szczególności dotyczącym ziem odzyskanych i Wielkopolski. Należy podkreślić także aktywną działalność prof. Rusińskiego w ramach sekcji onomastycznej, a później w Komisji Ustalania Nazw Miejscowości w Instytucie Zachodnim, która zajmowała się przywracaniem słowiańskich nazw miejscowościom położonym na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej.
Efektem działalności naukowej prof. Władysława Rusińskiego jest ponad 270 publikacji. Największą popularnością cieszyły się wielokrotnie wydawane i uzupełniane podręczniki i skrypty dotyczące historii gospodarczej Polski i świata: „Historia gospodarcza Polski na tle dziejów gospodarczych powszechnych” (1960, 1961, 1963); „Rozwój gospodarczy ziem polskich w zarysie” (1963, 1969, 1973); „Zarys historii gospodarczej powszechnej. Czasy nowożytne i najnowsze (1500-1939)” (1970, 1973); „Zarys historii gospodarczej Polski na tle dziejów gospodarczych powszechnych” (1978, 1982, 1986). Przejawem szerokiej wiedzy prof. Władysława Rusińskiego dotyczącej rozwoju społeczno-gospodarczego Wielkopolski jest autorstwo monografii „Kalisz. Zarys dziejów” (1983) oraz „Życie codzienne w Kaliszu w dobie Oświecenia” (1988), a także redakcja i współautorstwo monografii „Dzieje Kalisza” (1977).
Prof. Władysław Rusiński cieszył się dużym uznaniem wśród studentów. Ponad 300 z nich, napisało prace magisterskie pod jego kierunkiem. Spod jego skrzydeł wyszło również 23 doktorów. Wspominając działalność naukową prof. Rusińskiego nie sposób pominąć jego prac recenzyjnych i redakcyjnych, ponad czterdziestoletniej działalności w ramach redakcji „Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych”. Podobną aktywność przejawiał w odniesieniu do „Rocznika Kaliskiego” czy w serii „Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” wydawanych przez Polskie Towarzystwo Nauk.
Prof. Władysław Rusiński potrafił pogodzić pracę naukową z dużą aktywnością na polu organizacyjnym. Miał on też duży wkład w rozwój naukowy zarówno Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza jak i Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Poznaniu. Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza pełnił funkcje kierownika Studium Eksternistycznego (1955-1958), kierownika Katedry Historii Gospodarczej (1956-1962), zastępcy dyrektora Instytutu Historii (1957-1962). Natomiast w Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Poznaniu był kierownikiem Katedry Ekonomii Politycznej (1949-1950), kierownikiem Zakładu Historii Gospodarczej, przekształconego w Katedrę Historii Gospodarczej (1949-1969), a po reorganizacji pełnił funkcję wicedyrektora do spraw naukowych Instytutu Ekonomii Politycznej (1969-1981) oraz kierownika Zakładu Historii Gospodarczej. W latach 1959-1961 był dziekanem Wydziału Ogólnoekonomicznego, a w latach 1962-1965 rektorem Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Przez szesnaście lat przewodniczył Senackiej komisji do spraw Rozwoju Kadry Naukowej w Akademii Ekonomicznej.
Pracował także w Kuratorium Instytutu Zachodniego w Poznaniu, Radzie Naukowej Spółdzielczego Instytutu Badawczego w Warszawie, Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Polskim Towarzystwie Historycznym oraz Towarzystwie Miłośników Miasta Kalisza.
Aktywne życie naukowe i organizacyjne prof. Władysław Rusiński prowadził do śmierci 17 sierpnia 1986 r.
Poza wymienionymi wcześniej do najważniejszych prac prof. W. Rusińskiego należą:
Uwarstwienie ludności wiejskiej w królewszczyznach Prus Królewskich w drugiej połowie XVII wieku, [w:] „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1937, t. 6, s. 87-114.
Osady tzw. „Olędrów” w dawnym woj. poznańskim, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1947.
Historia gospodarcza Polski na tle dziejów gospodarczych powszechnych, Wyższa Szkoła Ekonomiczna. Poznań (1960, 1961, 1963).
Rozwój gospodarczy ziem polskich w zarysie, Książka i Wiedza. Warszawa (1963, 1969, 1973).
Zarys historii gospodarczej powszechnej. Czasy nowożytne i najnowsze (1500-1939), Książka i Wiedza. Warszawa (1970, 1973).
Zarys historii gospodarczej Polski na tle dziejów gospodarczych powszechnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań (1978, 1982, 1986).
Kalisz. Zarys dziejów. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (1983).
Życie codzienne w Kaliszu w dobie Oświecenia. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (1988).
Dzieje Kalisza, (red.) Wydawnictwo Poznańskie, Poznań (1977).
Literatura:
Jerzy Orczyk, Władysław Rusiński 1911-1986, [w:] „Wybitni historycy wielkopolscy”, pod red. Jerzego Strzelczyk, Poznań 2010, s. 487-500.
dr Lucyna Błażejczyk-Majka