Historia Katedry i Zakładu Historii Gospodarczej
Katedra Historii Gospodarczej na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego powstała w 1920 r. wraz z powołaniem na jej pierwszego kierownika profesora Jana Rutkowskiego (1886-1949). W ten sposób powstała jednostka naukowa, która w krótkim czasie zyskała status drugiego najważniejszego ośrodka badań nad historią gospodarczą w Polsce, obok katedry kierowanej przez profesora Franciszka Bujaka na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W okresie międzywojennym Prof. J. Rutkowski i jego uczniowie rozwijali szerokie badania nad dziejami gospodarczymi ziem polskich od XV – XX w., ze szczególnym uwzględnieniem dziejów wsi. Od 1931 prof. Rutkowski wraz z prof. Bujakiem założyli i wydawali „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” początkowo we Lwowie, a od 1945 r. w Poznaniu.
W 1939 r. po wybuchu wojny i rozpoczęciu okupacji niemieckiej Poznania, większość profesorów Uniwersytetu Poznańskiego, w tym także prof. J. Rutkowskiego, wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa. Po zakończeniu wojny w 1945 r. prof. J. Rutkowski powrócił do Poznania i doprowadził do ponownego otwarcia Seminarium Historii Gospodarczej na Wydziale Prawno-Ekonomicznym, a następnie Katedry Historii Gospodarczej. W ramach tego wydziału funkcjonowała ona do roku 1950. W rezultacie zmian w strukturze uniwersytetu najpierw została ona przeniesiona na Wydział Humanistyczny, a od 1952 roku na Wydział Filozoficzno-Historyczny. Jednocześnie już od 1948 r. Katedra Historii Gospodarczej stanowiła część międzywydziałowego Instytutu Historycznego.
W roku akademickim 1950/1951 z katedr historycznych Instytutu Historycznego utworzono Zespół Katedr Historycznych. Wydarzenia z czerwca i października 1956 r. doprowadziły do kolejnych zmian organizacyjnych w ramach szkolnictwa wyższego w Polsce, w tym na uniwersytecie w Poznaniu, który od 1955 r. nosił nazwę Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. W 1956 r. działający na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Zespół Katedr Historycznych został przekształcony w Instytut Historyczny. Katedra Historii Gospodarczej stała się jego częścią. Jednocześnie doszło do jej wewnętrznego podziału na dwa zakłady: Historii Gospodarczej Polski i Historii Gospodarczej Powszechnej.
Pod wpływem wydarzeń marcowych z 1968 r. doszło do kolejnych zmian w polskim szkolnictwie wyższym. W ich rezultacie z dniem 1 września 1969 r. nazwę Instytut Historyczny zmieniano na Instytut Historii, a funkcjonujące w jego ramach katedry przemianowano na zakłady. Dotychczasowa Katedra Historii Gospodarczej została przekształcona w Zakład Historii Gospodarczej i w tej formie organizacyjnej funkcjonuje po dzień dzisiejszy.
Po przedwczesnej śmierci prof. Rutkowskiego w 1949 r., kuratorem katedry został prof. Zygmunt Wojciechowski (1900 – 1955). Natomiast za stronę naukową i dydaktyczną odpowiadali: prof. Stanisław Hoszowski, dr Janusz Deresiewicz i dr Władysław Rusiński. Następcą prof. J. Rutkowskiego na stanowisku kierownika katedry został w 1952 r. prof. Stanisław Szczotka (1912- 1954), zaś po jego tragicznej śmierci w 1954 r. jej kierownictwo objął prof. Władysław Rusiński (1911-1986) i kierował nią do 1962 r. Od tego roku funkcję kierownika Katedry Historii Gospodarczej objął prof. Czesław Łuczak (1922-2002) i pełnił ją aż do swojego przejścia na emeryturę w roku 1992. W latach 1992 -2017 zakładem kierowali prof. Stefan Kowal (w latach 1992 – 2007) i prof. UAM Roman Macyra (w latach 2007 – 2017). W 2017 r. kierownictwo Zakładu Historii Gospodarczej objął prof. UAM. Tadeusz Janicki.
Przez większość niespełna stuletniej historii w Katedrze a następnie Zakładzie Historii Gospodarczej następował systematyczny wzrost liczby pracowników, który swoje apogeum osiągnął na początku XX wieku. Z Katedrą, a następnie Zakładem Historii Gospodarczej zawodowo związani byli następujący profesorowie i doktorzy: prof. Janusz Deresiewicz (kierował Katedrą i Zakładem Historii Gospodarczej na Wydziale Prawa UAM), prof. UAM dr hab. Witold Szulc, prof. dr hab. Jerzy Topolski, prof. Stefan Kowal, prof. UAM Bożena Górczyńska-Przybyłowicz, dr Urszula Cynalewska, dr Teresa Dohnal, dr Tadeusz Filipiak, dr Marek Żurowski, dr Andrzej Dmitrzak i dr Anna Bitner-Nowak, dr Zdzisława Szymańska-Chlebowska, dr Regina Pacanowska dr Przemysław Pluciński, dr Miron Urbaniak, dr Marcin Graban oraz mgr Zdzisława Drążkowska i mgr Elżbieta Sparażyńska. W chwili obecnej kadrę naukową Zakładu tworzą: prof. UAM dr hab. Tadeusz Janicki, prof. UAM dr hab. Roman Macyra, prof. UAM dr hab. Lucyna Błażejczyk-Majka, prof. UAM dr hab. Jan Miłosz, dr Joanna Jaroszyk oraz dr Jakub Kujawa.
prof. Tadeusz Janicki